Wybrane zagadnienia teorii i praktyki prawa europejskiego .

Red. Zbigniew Pulka

Monografia składająca się z ośmiu artykułów poświęconych fundamentalnym zagadnieniom prawa europejskiego.

W opracowaniu poświeconym systemowości prawa europejskiego Zbigniew Pulka wskazuje, że prawo wspólnotowe jest nowym typem systemu prawa, którego nie da się jednoznacznie zaliczyć do kategorii systemu prawa ustawowego lub anglosaskiego. W tej sytuacji powstaje pytanie o przydatność do charakterystyki prawa wspólnotowego aparatury pojęciowej oferowanej przez współczesną teorię prawa. Wątpliwości dotyczą w szczególności możliwości opisywania prawa europejskiego przy pomocy tych koncepcji systemu prawa, które oferuje pozytywizm prawniczy, a które są stosowane przez prawoznawstwo przy analizie krajowych systemów prawnych państw członkowskich.

Problematyce aksjologicznych podstaw prawa europejskiego poświęcone jest opracowanie Joanny Helios. Autorka szczególnie eksponuje multicentrowość jako cechę wyróżniającą wspólnotowego porządku prawnego.

Istotnym elementem w procesie poznania prawa europejskiego jest określenie poziomu jego autonomii wobec prawa międzynarodowego oraz krajowych porządków prawnych państw członkowskich. Wioletta Jedlecka ujmuje to zagadnienie szerzej, jako problem delimitacji prawa europejskiego. Jest to zagadnienie ważne, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że prawo europejskie to nie tylko prawo pierwotne i wtórne, lecz także tzw. „miękkie prawo” oraz prawo precedensowe powstające w ramach praktyki sądów europejskich.

Z kolei Bogusław Banaszak i Grzegorz Pulka przedstawiają zasadę prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym państwa członkowskiego. Omawiając tę zasadę, autorzy nie unikają kwestii kontrowersyjnych, do których należy problem relacji prawa wspólnotowego wobec konstytucji krajowych.

W zakresie ochrony praw jednostki prawo europejskie kształtuje się pod wpływem konwencji przyjętych w systemie Rady Europy. W opinii Mariusza Jabłońskiego to właśnie konwencje Rady Europy ukształtowały orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwosci w przedmiocie ochrony praw jednostki.

W nurcie analizy prawnych i politycznych standardów ochrony praw jednostki mieści się także opracowanie Edwarda Bieguna poświęcone szczegółowym zagadnieniom związanym z ochroną praw pacjenta. Warto podkreślić, że jest to problematyka niezwykle rzadko podejmowana zarówno w doktrynie prawa krajowego, jak i europejskiego. Autor zwraca uwagę, że związane z ochroną praw pacjenta standardy mają jak dotychczas charakter pozaprawny, ponieważ określane są głównie w aktach mających postać deklaracji politycznych.

Zdaniem Iwony Sierpowskiej, Unia Europejska jest nie tylko nowego typu wspólnotą polityczną, lecz także nowego typu wspólnotą społeczną odwołującą się do idei solidarności społecznej. Teza ta jest dowodzona poprzez analizę prawnych i instytucjonalnych rozwiązań służących walce ze zjawiskiem wykluczenia społecznego.

„Wybrane zagadnienia teorii i praktyki prawa europejskiego” są wielowątkowym opracowaniem poświęconym prawnym i instytucjonalnym aspektom procesu integracji europejskiej. W opracowaniu tym szczególnie eksponowane miejsca zajmuje analiza aksjologicznych podstaw prawa europejskiego, wyrażonych w formie zasad ogólnych wspólnotowego porządku prawnego. Autorzy są bowiem przekonani, że zrozumienie tych podstaw jest warunkiem koniecznym do poznania prawa europejskiego jako nowego typu systemu prawa.