Psychologiczne uwarunkowania strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w trudnych sytuacjach społecznych

Dorota Domińska-Werbel,

W wyniku różnorodności interpretacyjnej sytuacji trudnych oraz wielu ich klasyfikacji na szczególną uwagę zasługują trudne sytuacje społeczne. Sytuacje, których młody człowiek doświadcza codziennie, obcując z rówieśnikami, rodzicami i nauczycielami. Stwarzają one zagrożenie dla „cenionych przez człowieka wartości, zaspokajania jego potrzeb i realizacji dążeń natury społecznej”. Adolescenci codziennie narażeni są na przeżywanie sytuacji trudnych społecznie jako uczestnicy życia społecznego, a związane jest to z relacjami społecznymi w szkole, z grupą rówieśniczą i z rodzicami.
Niniejsza książka prezentuje badania nad osobowościowymi przesłankami strategii obronnych (agresji i uniku) i strategii zadaniowej radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Uszczegółowiając, dotyczy związku pomiędzy wyborem strategii radzenia sobie przez młodzież (agresywną, unikową i zadaniową) w trudnych sytuacjach społecznych a cechami temperamentalnymi (żwawość, perseweratywność, wrażliwość sensoryczna, reaktywność emocjonalna, wytrzymałość, aktywność), subiektywną oceną poznawczą w trzech wymiarach: krzywda /strata, zagrożenie i wyzwanie oraz natężeniem poziomu emocji: lęku, gniewu i ciekawości, towarzyszących jednostce w trudnej sytuacji społecznej w aspekcie rozwojowym.
Publikacja składa się z czterech rozdziałów. Dwa pierwsze teoretyczne rozdziały wyjaśniają takie pojęcia jak: trudna sytuacja społeczna, radzenie sobie w sytuacjach trudnych. Przedstawiono w nich ponadto osobowościowe determinanty strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych, a więc wyjaśniono ich warstwy teoretyczne i empiryczne. Rozdział trzeci otwiera część weryfikacji empirycznych w wyjaśnianiu podjętego problemu, a zatem w tym rozdziale przedstawiono podstawy metodologiczne własnych badań, omówiono problemy i hipotezy badawcze, opisano autorskie narzędzie badawcze do diagnozy strategii radzenia sobie stosowanych przez młodzież gimnazjalną – kwestionariusz KNO. Następnie zaproponowano model badawczy, scharakteryzowano osoby badane i przebieg badań. W rozdziale czwartym, składającym się z siedmiu podrozdziałów, dokonano analizy uzyskanych wyników. Weryfikacji poddano osobowościowe uwarunkowania stosowanych przez młodzież gimnazjalną strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych. Ostatnia część to dyskusja i wnioski z badań, czyli wnioski praktyczne wysunięte na podstawie dokonanych analiz, a odnoszące się do poprawy jakości funkcjonowania młodzieży w szkole gimnazjalnej.

Legnica 2014,
s. 160